Św. Stanisław ze Szczepanowa

Z postacią Świętego Biskupa związana jest niezwykła historia. Otóż zakupił od Piotra Strzemieńczyka z Janiszewa, zwanego Piotrowinem, dobra ziemskie na rzecz biskupstwa krakowskiego. Piotrowin zmarł, a jego spadkobiercy upomnieli się o ziemię. Trzy lata później postawiony przed sądem Biskup Stanisław wyjaśnił, w jaki sposób wszedł w posiadanie ziemi, lecz nie uwierzono mu. Stanisław poprosił o trzy dni zwłoki, a wiernych o post i modlitwę. Po tym okresie odprawił mszę św. w kościele pw. św. Tomasza w Piotrowinie nad Wisłą, następnie kazał otworzyć grób Piotrowina, dotknął ciała pastorałem i w ten sposób wskrzesił go, by ten poświadczył prawdę na procesie. Piotr stanął przed sądem królewskim i zeznał, iż sprzedał biskupowi wieś Piotrowin i wziął zapłatę od niego.

„Rocznik kapituły krakowskiej” podaje rok 1079 jako datę wskrzeszenia Piotrowina. Aby upamiętnić to niezwykłe wydarzenie, Stanisław urwał gałązkę lipy, po czym wbił ją cieńszym końcem w ziemię i powiedział: „Rośnij na pamiątkę”. Drzewo sprawiające wrażenie rosnącego korzeniami do góry zostało zniszczone przez burzę w 1930 r. Wskrzeszenie Piotrowina zostało w procesie kanonizacyjnym uznane za jeden z cudów św. Stanisława. W ikonografii Piotrowin występuje jako mała, modląca się postać, rzadziej jako kościotrup u boku Świętego Biskupa.
Św. Stanisław urodził się 26 lipca 1030 w Szczepanowie. Około 1060 roku przyjął święcenia kapłańskie i został kanonikiem krakowskim. Od 1072 roku był biskupem Krakowskim co oznacza, że niewątpliwie musiał pochodzić z możnego rodu. Odgrywał bardzo istotną rolę jako biskup Krakowa, bowiem w owych czasach Kraków był nieformalną stolicą Polski.

Wiemy, że po roku 1077 doszło do konfliktu między Bolesławem Szczodrym a biskupem Stanisławem. Ponieważ biskup był mianowany przez króla, to wszelki sprzeciw wobec króla był traktowany jako bunt. Nieznane są dokładne przyczyny dla których doszło do tego konfliktu. Możliwe, że jest ziarno prawdy w przekazie Kadłubka, który źródeł konfliktu upatrywał w surowych karach jakie nałożył Bolesław Szczodry na część oddziałów, które uciekły do Polski z Rusi w czasie wyprawy w 1077 roku i za którymi to dezerterami ujął się biskup. Możliwe jest że postępowanie biskupa wypływało ze szlachetnych, etycznych pobudek,  ale jako będące nie na rękę królowi zostało zakwalifikowane jako polityczna zdrada.

Według relacji Wincentego Kadłubka, Bolesław Śmiały wraz z trzema dworzanami, wywlókł biskupa sprzed ołtarza podczas odprawiania nabożeństwa w kościele św. Michała na Skałce. Następnie własnoręcznie przebił go mieczem i kazał poćwiartować. Zgodnie z legendą członki w cudowny sposób się zrosły (co podczas rozbicia dzielnicowego uważano za zapowiedź zjednoczenia Polski), a ciała strzegły orły. Wiadomość o mordzie wywołała powszechne oburzenie. Śmierć Stanisława w roku 1079, wywołała wojnę domową, którą Bolesław Szczodry przegrał i musiał uciekać z kraju. Wieść o męczeńskiej śmierci biskupa Stanisława z biegiem lat obrosła w legendę. W 1253 roku doszło do kanonizacji krakowskiego biskupa.

Co roku 8 maja odbywa się w Krakowie uroczysta procesja z relikwiami św. Stanisława z Wawelu na Skałkę. Św. Stanisław jest głównym patronem Polski (obok NMP Królowej Polski i św. Wojciecha, biskupa i męczennika), ponadto także archidiecezji gdańskiej, gnieźnieńskiej, krakowskiej, poznańskiej i warszawskiej oraz diecezji: lubelskiej, płockiej, sandomierskiej i tarnowskiej. Św. Jan Paweł II nazwał go "patronem chrześcijańskiego ładu moralnego".